Książki historyczne

Rosja kończyła wojny na frontach wewnętrznych, zwalniając w ten sposób swe siły do walki z Polską. Nader słaby z początkiem 1920 roku front przeciw polski (cztery do pięciu dywizji) był zasilany stale w miarę stopniowej likwidacji innych nieprzyjaciół. Już w połowie marca liczył on szesnaście dywizji piechoty i dwie dywizje jazdy w sile około 89000 bagnetów i szabel. Jednocześnie wprowadzono w początkach marca nowy podział organizacyjny frontu. Front na północ od Polesia (do rejonu Szaciłek) podlegał, jak dotychczas, „dowódcy frontu zachodniego”. Natomiast na południe od Prypeci stojącą XII armię i XIV armię, która główną siłą stała wzdłuż granicy rumuńskiej, podporządkowano „dowódcy frontu południowo-zachodniego”, któremu również podlegała, dalej na południu, nacierająca na Krym XIII armia sowiecka (...)

Oddawane w twe ręce Czytelniku opracowanie jest próbą zebrania rozsypanych źródłowych okruchów z tamtego okresu w zwartą całość. To nie tylko cykl poważnie uzupełnionych artykułów, jakie w 2018 r. ukazały się na łamach miesięcznika „Militaria”, ale także mało znane bądź dotąd nieznane „okruchy” z lotniczej historii sił powietrznych Rzeczpospolitej z lat 1918-1919, prowadzące do najbardziej znanego lotniczego godła w historii, jakim jest symbolika polsko-amerykańskiej 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. W okresie II wojny światowej godło to okryło się chwałą, umieszczone na kadłubach samolotów myśliwskich 111. Eskadry Myśliwskiej broniącej polskiego nieba w 1939 r. oraz 303. „Warszawskiego” Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki Polskich Sił Powietrznych, który w wolnej Polsce „wylądował w 2018 r.” w swoim muzeum w Napoleonie. Legenda pilotów 303. „Warszawskiego” Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki trwa od 1940 r. do dziś. O jego pilotach, legendarnych „Rafałach”, będący jednym z nich, por. Witold Urbanowicz po latach, w kontekście ich udziału w Battle of Britain w 1940 r., napisał: Byliśmy jak tuzin myśliwych psów rozrywających na strzępy dzika...

Postać Henryka Sandomierskiego, jednego z młodszych synów Bolesława Krzywoustego, nie wzbudzała nigdy wielkiego zainteresowania mediewistów. Pozostający w cieniu, nie angażujący się w wielkie konflikty polityczne rozgrywające się między jego starszymi braćmi, pojawiał się epizodycznie w pracach poświęconych testamentowi Bolesława Krzywoustego i biografiach swych bardziej ambitnych i łaknących władzy braci. Nie sprzyjał także badaczom zainteresowanym tematem stan źródeł rozproszone, nierzadko bardzo lakoniczne wzmianki o życiu i działalności Henryka, często zawierające bałamutne informacje i błędną chronologie wydarzeń. Przed kilku laty Agnieszka Teterycz-Puzio opublikowała biografię obejmującą całokształt życia i działalności sandomierskiego księcia, Remigiusz Gogosz poszedł inną drogą i skupił się w swej pracy na zagadnieniu związków Henryka z ideologią i ruchem krucjatowym. Autor sięgnął do nielicznych źródeł z epoki, kronik polskich Wincentego zw. Kadłubkiem i Jana Długosza, lecz również do tekstów obcych, pochodzących z terenów Niemiec, Francji czy Cesarstwa Bizantyjskiego. Wykorzystał także w bardzo szerokim zakresie obszerną literaturę przedmiotu...

(z recenzji prof. M. Kwietnia)

W zimny, jesienny poranek jeden z polskich hufców cofał się drogą przez równinę ku lasowi, mijając mały lasek, leżący w dolinie schodzącej ku Trutinie. Wojowie oglądali się nań, gdyż dla postępującej z tyłu armii czesko-niemieckiej byłoby to idealne miejsce do ukrycia części oddziałów. Z oddali dobiegał odgłos kopyt ciężkozbrojnych hufców Władysława i okrzyki ludzi Dzietrzyszka, nawołujących opieszałych do marszu... (fragment książki)

Po rewolucji marcowej, w wyniku której upadł tron carów rosyjskich, wojsko carskie – najprzedniejszy symbol ustroju absolutystycznego, konało wraz z ustrojem, który je stworzył. Zdemoralizowane i zdezorganizowane wojsko masowo opuszczało fronty, a ulegając demagogicznej propagandzie bolszewików (dawna RSDRP-B, później RKP (b), wysunęło żądanie pokoju za wszelką cenę. Olbrzymie masy uzbrojonego chłopstwa wołały o podział ziemi. Rząd Tymczasowy Ks. Lwowa (Kiereński, Lebiediew, Ceretelli, Skobielew, Pierewierziew, Oldenburg, Awksentjew) postanowił jednak prowadzić wojnę aż do zwycięstwa, ziemię zaś zachował w rękach ziemian. Rozkład jednak był tak głęboki, że o dalszej walce nie mogło być już mowy.

W jesieni 1917 r. zaczął się żywiołowy ruch odwrotowy wojska z frontu. W tych warunkach rząd nie mógł zyskać potrzebnej popularności wśród rozhuśtanych przez rewolucję mas. Niemal bezkrwawa dotychczas rewolucja grozić poczęła zaciekłą wojną domową i rozlewem krwi...