Ekonomia

W książce Bieda, bogactwo i polityka w ujęciu globalnym, wybitny ekonomista Thomas Sowell przypomina, że wbrew przekonaniom lewicowych intelektualistów nierówności dochodów i bogactwa nie są na świecie niczym nowym, a ich istnienie nie powinno nikogo zdumiewać.

Jak kapitalizm ukształtował cywilizację Zachodu w ciągu drugiego tysiąclecia po Chrystusie? Kto wypaczał go na przestrzeni dziejów, w jaki sposób i dlaczego? Jaką rolę odegrali w tym wszystkim bankierzy i światowa finansjera? Autor, w kontrze do tez słynnego historyka światowych finansów Nialla Fergusona, dokonuje własnej interpretacji historii ostatniego tysiąca lat z perspektywy zdeklarowanego zwolennika wolnorynkowego ładu. Na kartach Dziejów kapitalizmu stawia bardzo odważne, momentami wręcz kontrrewolucyjne tezy, ale podpiera je ogromnym materiałem dowodowym. Z jakim rezultatem? Niech każdy Czytelnik sięgnie po tę nieprzeciętną książkę i oceni to sam.

Od dawna nikt tak przystępnie i rzetelnie nie napisał książki, która  byłaby podręcznikiem szkoły austriackiej. Styl, w jakim książkę tę napisał Randall G. Holcombe porównać można do sposobu pisania Murraya N. Rothbarda. Przy czym autor rozszerzonego wprowadzenia do szkoły austriackiej nie ma ambicji pisania rozprawy naukowej, lecz autentycznie chce, aby Czytelnik zainteresował się stworzoną przez Carla Mengera teorią, a jeśli tak, to żeby ją szybko pojął. Dlatego Holcombe omija problemy kontrowersyjne i spory, skupiając się na pięknie, prostocie  i logice Austriaków.

Burżuazyjna godność. Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata? Deirdre Nansen McCloskey jest najlepszym przedstawieniem kontrowersji związanych z początkami rewolucji przemysłowej. Ekonomiści od kilkudziesięciu lat wysuwają coraz to nowe hipotezy mające tłumaczyć, dlaczego to właśnie w Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku nastąpił nagły wzrost bogactwa.

Klaus Schwab, światowej sławy ekonomista, założyciel i prezes Światowego Forum Ekonomicznego, uważa, że chociaż czwarta rewolucja przemysłowa pod względem skali, zakresu i złożoności jest odmienna od wszystkiego, z czym dotąd mieliśmy do czynienia, to ciągle jeszcze mamy szansę wpływać na jej przebieg.

Ta rewolucja, zdaniem autora, w sposób zasadniczy zmieni nasz sposób życia i pracy. Charakterystyczne dla niej nowe technologie, łączące świat fizyczny, cyfrowy i biologiczny, wpłyną na wszystkie dyscypliny nauki i gospodarki, na branże przemysłowe i na rządy, rzucą wręcz wyzwanie samemu pojmowaniu człowieczeństwa.

Sztuczna inteligencja – w postaci superkomputerów, dronów i wirtualnych asystentów aż po druk 3D, sekwencjonowanie DNA, inteligentne termostaty, przenośne czujniki czy mniejsze od ziarnka piasku mikroczipy – już nas otacza. To jednak dopiero początek coraz pełniejszego wykorzystania choćby nanomateriałów czy drukarek 3D. A już myślimy o 4D i „inteligentnych fabrykach”, w których systemy produkcji są koordynowane wirtualnie na skalę światową, czy o wszczepialnych mobilnych telefonach, wykonanych z biosyntetycznych materiałów.

Charakteryzując kluczowe technologie napędzające tę rewolucję, Schwab wskazuje na najważniejsze konsekwencje, także negatywne, jakie wynikać z tego mogą dla rządów, świata biznesu, społeczeństwa obywatelskiego oraz zwykłych ludzi. Przekonany, że stoimy wobec nieporównywalnego z niczym w historii doświadczenia, przedstawia śmiałe propozycje, jak za tymi zmianami nadążać i jak z nich właściwie korzystać, by zapewnić sobie i następnym pokoleniom lepszą przyszłość – taką, w której wynalazcy nie będą przekraczali granic etycznych, technologie będą raczej wspierały ludzi, zamiast ich zastępować, a postęp będzie służył społeczeństwu, a nie je niszczył. Aby to stało się możliwe, wszyscy muszą tego chcieć, przekonuje Klaus Schwab w swojej książce.

Intelektualna nośność Czwartej rewolucji przemysłowej, jej klarowny język, logiczna i przejrzysta kompozycja czynią lekturę książki satysfakcjonującą dla wszystkich adresatów – zarówno dla ekonomistów, technokratów, menedżerów przemysłu, przedstawicieli biznesu, jak i dla nieprofesjonalnych czytelników, których ambicją jest pełniejsze rozumienie współczesnego świata i świadoma w nim obecność.

Profesor Klaus Schwab urodził się w 1938 r. w Ravensburgu (Niemcy). Jest założycielem i prezesem Światowego Forum Ekonomicznego, międzynarodowej organizacji na rzecz współpracy publiczno-prywatnej, która jest znana przede wszystkim ze swych dorocznych spotkań odbywających się w Davos. Forum, utworzone w 1971 r. jako fundacja non-profit, z siedzibą w Genewie, angażuje najwybitniejszych przywódców politycznych, biznesowych i społecznych w kształtowanie globalnej, regionalnej i przemysłowej agendy. Jest niezależną, bezstronną i niepowiązaną z żadnymi czynnikami organizacją. Zatrudnia ponad 600 osób w centrali w Genewie oraz biurach w Nowym Jorku, Pekinie i Tokio.

W roku 1998 profesor Schwab i jego żona Hilde utworzyli fundację swojego imienia na rzecz społecznej przedsiębiorczości. Jej celem jest wyszukiwanie, rozpoznawanie i upowszechnianie inicjatyw z zakresu przedsiębiorczości społecznej, które wydatnie przyczyniają się do poprawy jakości życia i które można wykorzystać na skalę globalną. Fundacja wspiera ponad 350 tego typu przedsiębiorców społecznych z całego świata.

Profesor Klaus Schwab otrzymał stopień doktora (summa cum laude) nauk ekonomicznych uniwersytetu we Fryburgu i nauk inżynierskich Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Technologii. Uzyskał też magisterium z administracji publicznej Kennedy School of Government uniwersytetu harvardzkiego. Został uhonorowany licznymi międzynarodowymi i krajowymi odznaczeniami.

Celem tej książki jest wyjaśnienie, jak odpowiedzialność jednostki przyczynia się do dobrobytu ogółu [?]. Zamierzam tu dowieść, że ludzie zyskują, gdy zamiast zrzucać odpowiedzialność za własny dobrobyt na państwo, biorą ją na siebie. Inaczej mówiąc, zyskują żyjąc (a ich dzieci dorastając i wychowując się) we wspólnotach, w których ludzie sami są odpowiedzialni za własny dobrobyt. W kolejnych rozdziałach zastanawiam się nad tym, dlaczego pewne społeczności, kultury i instytucje osiągnęły dobrobyt, podczas gdy innym się to nie udało.

Większość z nas, co zrozumiałe, jest ignorantami w zakresie wielu skomplikowanych dziedzin, od botaniki po anatomię mózgu. Będąc tego świadomi, nie próbujemy podejmować w tych dziedzinach żadnych działań, ani nawet wypowiadać się na temat zagadnień, które obejmują. Inaczej jest w przypadku ekonomii – każdy wyborca oraz każdy ubiegający się o głosy polityk ma wpływ na politykę gospodarczą.

Większość z nas, co zrozumiałe, jest ignorantami w zakresie wielu skomplikowanych dziedzin, od botaniki po anatomię mózgu. Będąc tego świadomi, nie próbujemy podejmować w tych dziedzinach żadnych działań, ani nawet wypowiadać się na temat zagadnień, które obejmują. Inaczej jest w przypadku ekonomii ? każdy wyborca oraz każdy ubiegający się o głosy polityk ma wpływ na politykę gospodarczą. Od zagadnień i decyzji ekonomicznych nie da się uciec. Jedyne opcje, jakimi dysponujemy, podejmując decyzje ekonomiczne odnośnie do poszczególnych kwestii czy polityków, to być: poinformowanym, niepoinformowanym lub źle poinformowanym. Celem Ekonomii dla każdego jest ułatwienie drogi do tej pierwszej grupy. Podstawowe zasady ekonomii łatwo zrozumieć, niestety łatwo je także zapomnieć ? w szczególności pośród pełnej nonsensów retoryki, tak powszechnej w świecie mediów i polityki?.

Fragment książki

Pan Andrzej Malinowski to doktor nauk ekonomicznych, były poseł na Sejm RP, minister, członek Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP. W 1996 roku tworzył od podstaw Ministerstwo Gospodarki. Od 2001 roku Prezydent Pracodawców RP, wiceprzewodniczący Rady Dialogu Społecznego, przedstawiciel pracodawców w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym.

Pasjonat efektywnej pracy. Wielki sojusznik polskiego przedsiębiorcy – najlepszego na świecie, bo dającego sobie radę w polskiej rzeczywistości.

Alergicznie reaguje na każdą głupotę, a na urzędniczą szczególnie. Od lat punktuje błędy i obnaża brak zaangażowania biurokratów. Jest bacznym obserwatorem polskiego systemu stanowienia prawa, który nieustannie zbiera od niego srogie baty. Konfrontuje jego funkcjonowanie z praktyką jako członek rad nadzorczych wielu ważnych dla gospodarki przedsiębiorstw.

Ma jeszcze jedną, rzadką dziś cechę. Umie pisać, i to tak, że chce się go czytać.

Peter D. Schiff, który jest znany ze swojego zakładu o 1 centa z 2006 roku – o to że na rynku nastąpi krach – napisał wyśmienitą książkę o ekonomii. Na podstawie prostej historii mieszkańców pewnej wyspy wyjaśnia czytelnikowi kolejne pojęcia związane z gospodarką i jej zawiłościami. Ilustrowana zabawnymi rysunkami książka powinna stać się podstawową lektur wszystkich tych, którzy boją się podręczników do makroekonomii, a dzięki fantastycznemu wykładowi Schiffa mają szansę zrozumieć, o co tak naprawdę chodzi we współczesnych gospodarkach różnych krajów.

Sięgając po ten esej Czytelnik może poznać tajniki wdrażania pewnych koncepcji przez ludzi określonych przez Hayeka mianem „zawodowych sprzedawców idei”. Typowy współczesny intelektualista czy też „autorytet moralny” nie musi posiadać specjalnej wiedzy o niczym szczególnym, również w temacie o którym dyskutuje, albo wypowiada się z pozycji ex cathedra, nie musi być nawet specjalnie inteligentny, aby pełnić swoją rolę jako pośrednika w szerzeniu idei. Do jego miana kwalifikuje go szeroka gama tematów, o których może w każdym momencie mówić albo pisać oraz pozycja albo zwyczaje, dzięki którym zaznajamia się z nowymi ideami wcześniej niż ci, do których sam się zwraca.

Od czasów reformacji aż do krachu z roku 2008 żadna teoria ekonomiczna nie zajmowała pośredniego miejsca pomiędzy kapitalistami głoszącymi, że zdrowa gospodarka oparta jest na instynktach ludzkich i mechanicznych „siłach” wolnego rynku, a komunistami, którzy twierdzili, że sprzeczności tkwiące w tym systemie doprowadzą do nędzy i w końcu do jego odrzucenia.

To pieniądze, popkultura, mass media oraz nachalna propaganda i wszechobecna reklama kreują współczesne „elity”. Z kompletnych durniów, politycznych oszustów czy wytatuowanych kopaczy piłki uczyniono dziś coś w rodzaju arystokracji. Z różnego rodzaju złotoustych idiotek po wielu operacjach plastycznych, niezbyt muzykalnych i mało uzdolnionych transseksualistów czyni się dziś całkiem na poważnie wybitnych, mocno przepłaconych przedstawicieli świata artystycznego, wielkie gwiazdy estrady i show biznes

Fascynująca książka „Myśląc o Polsce” Dariusza Grabowskiego, znanego polityka, przedsiębiorcy i posiadacza stopnia doktora ekonomii nadanego przez Uniwersytet Warszawski, jest warta poświęcenia czasu na przestudiowanie jej ponad 400 stronnicowej objętości zarówno „  bezpośrednio” dla prezentowanych w niej opinii i analiz, ale - i co może ważniejsze -„pośrednio” dla odsłanianej tym mentalności sektora małych i średnich przedsiębiorstw i ich kapitanów- drobnych polskich przedsiębiorców.

Tomasz Cukiernik autor wielu książek i setek artykułów z zakresu m.in. ekonomii, dzięki zaproszeniu Brenta Laytona, ówczesnego prezesa Nowozelandzkiego Instytutu Badań Ekonomicznych z Wellingtonu, w 2006 roku odbył podróż do Nowej Zelandii. Tam w najważniejsze zagadnienia na temat reform został wprowadzony przez polityków, z którymi rozmawiał podczas pobytu na antypodach. Spotkał się wówczas m.in. z Richardem Prebble’em, Rogerem Kerrem, Rodneyem Hide’em i Peterem Neilsonem. Owocem tych spotkań i wielu godzin rozmów jest książka „Na antypodach wolności”, gdzie opis udanych reform, jakie zostały przeprowadzone w Nowej Zelandii, która z państwa socjalnego, stojącego na granicy bankructwa, gdzie władza regulowała niemal każdą sferę życia obywateli, stała się świetnie prosperującym krajem z gospodarką wolnorynkową, jest punktem wyjścia do rozważań nad problemami polskiej transformacji, jaka rozpoczęła się w naszym kraju w latach 90.

Stosując liczne porównania poszczególnych etapów przeobrażania państwa socjalnego, jakim na przełomie lat 70. i 80. była Nowa Zelandia, w państwo z gospodarką wolnorynkową, z transformacją, jaka miała miejsce w Polsce, autor uświadamia nam, jak wiele błędów zostało popełnionych w naszym kraju, że dziś w żaden sposób jego gospodarka, system podatkowy czy poziom życia jego obywateli nie przypominają tych, jakie obecnie możemy obserwować choćby w Nowej Zelandii. Podsumowuje również 15 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej, wyliczając zyski i straty, jakie jako kraj ponieśliśmy z racji obecności w tej wspólnocie, podkreślając przy tym, iż pomimo otwarcia polskiej gospodarki na rynki europejskie, nadal nie osiągnęliśmy poziomu dobrobytu, jaki jest widoczny w krajach Europy Zachodniej.

Tomasz Cukiernik (ur. 1977) – z wykształcenia prawnik i ekonomista, z wykonywanego zawodu – publicysta i komentator gospodarczy, a z zamiłowania – podróżnik. Jest autorem książek „Prawicowa koncepcja państwa – doktryna i praktyka” (2004; drugie wydanie w przygotowaniu), „Dziesięć lat w Unii. Bilans członkostwa” (2015), „Socjalizm według Unii” (2017) i „Witajcie w cyrku” – wywiadu-rzeki z europosłem Dobromirem Sośnierzem (2019) oraz współautorem 14 tomów podróżniczej serii „Przez Świat” i kilku innych publikacji książkowych (w tym autorem wprowadzenia do polskiego wydania książki Richarda Prebble’a „Nowozelandzkie odrodzenie gospodarcze”) oraz tysiąca artykułów opublikowanych w prasie drukowanej i w Internecie.

Niepoprawny politycznie przewodnik po kapitalizmie Roberta Murphy’ego to zwięzła książka łącząca w sobie trzy cechy, które sprawiają, że jest to niezbędna lektura dla każdego sympatyka wolnego rynku, jak i dla wszystkich, którzy chcieliby pogłębić swoją wiedzę o funkcjonowaniu gospodarki.

Pakiet książek autorstwa Song Hongbinga, które próbują nam wyjaśnić skąd się biorą kryzysy finansowe na świecie?

Komplet 5 tomów słynnej serii książkowej chińskiego ekonomisty ujawniają nieznane oblicze bankierów, systemów walutowych, a także kryzysów gospodarczych. 

Genialny Bastiat powraca w nieznanych polskiemu czytelnikowi pamfletach. Jeszcze raz z niezwykłą siłą argumentu, logiką wywodu, finezją myśli, w swoim niepowtarzalnym stylu, udowadnia wyższość wolności nad zniewoleniem, wyższość swobody handlowej nad protekcjonizmem, własności prywatnej nad kolektywną, czyli de facto niczyją, wreszcie: wyższość Sprawiedliwości nad sprawiedliwością społeczną.

Jeśli wierzyć codziennym serwisom informacyjnym, świat wali się na naszych oczach. Gdzie nie spojrzeć – problemy: postępująca polaryzacja polityczna, wojny, terroryzm, nierówności, ubóstwo, zmiany klimatu. Media informacyjne mówią jasno: jest źle, a będzie tylko gorzej.

Naprzeciw dziennikarzom i politykom licytującym się o prym w pesymizmie wychodzi Johan Norberg. Poruszające opowieści i zaskakujące dane, które przytacza rysują obraz świata zupełnie różny od tego, jaki widzimy na ekranach telewizorów. Wbrew powszechnemu fatalizmowi, ludzkość radzi sobie świetnie. Dzień za dniem, rok za rokiem, dekada za dekadą, wygrywamy kolejne bitwy z głodem, biedą, chorobami, przemocą i niesprawiedliwością.

Czarnowidztwo łatwiej sprzedać, ale nie dajmy się zmylić – fakty stoją po stronie optymizmu.

W czasach ekonomicznej ignorancji i zakłamania, kiedy winą za kryzysy gospodarcze wywołane przez państwo obarcza się kapitalizm i przedsiębiorców, warto przypomnieć zasady, na jakich opiera się wolny rynek i prosperity gospodarcza. Mało kto robi to tak przystępnie i tak uczciwie jak właśnie George Reisman.

Rząd wszechmogący to pierwsza anglojęzyczna książka Ludwiga von Misesa. Jej wydanie w 1944 roku stało się ozdrowieńczym szokiem dla umęczonych wojną elit zachodniej Europy i Ameryki. Współcześnie, w dobie powracającej mody na kontrolowanie przez instytucje państwa kolejnych sfer życia gospodarczego i osobistego Rząd wszechmogący to znakomita przestroga przed rozwojem etatyzmu, a także narzędzie edukacji historycznej, politologicznej i ekonomicznej.

Jest to niewielka, ale absolutnie rewelacyjna praca wybitnego myśliciela amerykańskiego. Standard złota to praca formatu Noblowskiego. Takiej rewolucji w rozumieniu roli pieniądza nie wydano od co najmniej dwóch pokoleń.

Teoria socjalizmu i kapitalizmu to zwięzła, logiczna i druzgocąca krytyka wszelkich odmian socjalizmu. Autor, uczeń Rothbarda, analizuje, jak zmienia się struktura bodźców, kiedy pojawiają się różne rodzaje systemowej ingerencji w prawa własności.

Pan Tomasz Cukiernik przestawia w tej książce wolnościową koncepcję państwa, ogranicza się do aspektu ekonomiczno-politycznego. Nie tylko przedstawia tę koncepcję, ale dokonuje tego na tle krytyki tak zwanego państwa opiekuńczego, które miałoby stanowić remedium na kapitalistyczny wyzysk.

Książka ta stanowi nieoceniony przewodnik, również dla ludzi autentycznie poszukujących prawdy o sobie samych, a zwłaszcza – o państwie i gospodarce. Nieocenioną zaletą jest ilustracja każdej tezy liczbami i wykresami, które mogą przekonać do ich prawdziwości każdego człowieka inteligentnego i niezaczadzonego fałszywą ideologią. Wreszcie autor przedstawia przykłady zastosowania różnych rozwiązań liberalnych, jak gdyby odpowiadając na natrętne dopytywania niedowiarków, jakie państwo na świecie funkcjonuje według przedstawionej prawicowej koncepcji.

Stanisław Michalkiewicz

Zrozumiałem, że stworzenie sprawiedliwych i prorozwojowych ram dla godnej ludzkiej pracy nie jest rzeczą nie do zrobienia, ale wymaga autentycznej woli i uwolnienia od naleciałości systemowych, ideologicznych i politycznych ostatnich dwóch stuleci. Praca jest powołaniem człowieka praca dla najbliższych, praca przedsiębiorcy, praca zarobkowa, praca społeczna jakakolwiek praca. Praca, działanie to nadaje człowiekowi sens życia, poczucie bycia potrzebnym i wartościowym. Praca jest pierwotna, bo bez niej najlepsze technologie i akty prawne nic nie spowodują.

Książka Johna C. Médaille’a „Za wielcy, by upaść?” to wyjątkowy i jakże udany powrót do ważnych i mądrych idei, do prawdziwie wolnego (choć nie dowolnego), rynku, ale przede wszystkim do kompletnie już zarzuconej na świecie ekonomii wartości i sprawiedliwości.

„Pozycja „Zrozumieć kapitalizm” jest pewnego rodzaju próbą syntetycznego ujęcia tych dobrych oraz złych stron gospodarki rynkowej. Choć autor raczej broni niskich podatków oraz własności prywatnej, od jego przemyśleń bije duch zagłady, duch pesymizmu mający swoje źródła w niepokojącej przyszłości. Czytelnik, po zapoznaniu się z dziełem p. Karola Skorka, łatwo dostrzeże jak bardzo świat jest daleki od biało-czarnych wizji kreślonych przez wielkich ideologów, którzy oceniają rzeczywistość wyłącznie przez pryzmat swoich biurek i gabinetów.

Żydzi i narodziny kapitalizmu W swojej najgłośniejszej pracy Sombart podważa znaną tezę Webera, zgodnie z którą kapitalizm ma źródło w etyce protestanckiej, premiującej ciężką pracę, dążenie do nieustannego powiększania majątku i oszczędność. Sombart w błyskotliwy sposób pokazuje, że wszystkie podstawowe zasady gospodarki kapitalistycznej można znaleźć w judaizmie i kulturze żydowskiej, z której wywodziła się etyka protestancka. 

Towar pieniężny to swego rodzaju towar odniesienia, punkt orientacyjny, a nie jednostka miary. Fizycznym odpowiednikiem niezmiennej wartości, która służyłaby do mierzenia innych wartości, jest niezmienny punkt odniesienia w kosmosie.

Czy istnieje lekarstwo na biurokrację? – zadaje sobie pytanie Mises, i od razu odpowiada: Jest nim tylko rozsądek i wiedza. One mogą nas przed tą ponurą wizją zniewolenia uchronić.

Najsłynniejsza książka antysocjalistyczna XX wieku! Hayek miał wielki wpływ na przebieg debat z zakresu ekonomii i filozofii polityki w ostatnich trzydziestu latach, przywracając znaczenie podstawowym pojęciom i problemom klasycznego liberalizmu.

Zdawałoby się, że co, jak co, ale własność prywatna to rzecz znana i nie wymagająca jakichś głębszych analiz. Kiedy jednak przyjrzeć się problemowi z bliska okaże się szybko, że jest to najbardziej kontrowersyjna idea w dziejach ludzkości.