Książki historyczne

Jak wyglądał świat radzieckiej nauki? Kim byli, jak żyli i pracowali badacze uwikłani w stalinizm? Jak udawało im się pełnić obowiązki badawcze pomimo rodzinnych traum? Czy bycie humanistą, jak Michaił Bachtin, oznaczało coś więcej niż dziś? W co przeistaczały się nasiona roślin zaszyte przez genetyka marzyciela w trzewiach zwierząt?

Piątek, 1 września 1939 roku: siedemnastoletni Richard Freiherr von Rosen słucha w radio przemówienia Hitlera w Reichstagu, informującego o ataku na Polskę.

Jest niezbyt zachwycony perspektywą wojny, ale jak wielu innych jego rówieśników, z poczucia obowiązku i chęci sprawdzenia się zgłasza się do wojska na ochotnika, aby jako podchorąży rozpocząć karierę w wojskach pancernych. Jego życzenie spełnia się w październiku 1940 roku, gdy zostaje powołany do służby w stacjonującym w Bambergu 35. Zapasowym Batalionie Czołgów. Po szkoleniu oraz odbytych kursach podchorążych młody rekrut jest przygotowywany do przyszłych walk na poligonach we Francji, w Nadrenii oraz w Kraju Warty.

22 czerwca 1941 roku Richard Freiherr von Rosen, jako celowniczy w Panzer III, bierze udział w Operacji Barbarossa, czyli wojnie ze Związkiem Radzieckim. W ramach 4. Dywizji Pancernej w Grupie Armii Środek przeżywa swój chrzest bojowy podczas ciężkich walk, jakie jego pułk toczy pod Starym Bychowem. Nieco później zostaje ranny po raz pierwszy. Po wyzdrowieniu i przeniesieniu do 502. Batalionu Czołgów Ciężkich, od stycznia 1943 roku walczy wraz ze swym Tygrysem najpierw na stepach Kałmucji. Jeszcze w tym samym roku von Rosen, już jako podporucznik i dowódca plutonu w 3. kompanii 502. Batalionu Czołgów Ciężkich, bierze udział w największej bitwie pancernej II wojny światowej w trakcie Operacji Cytadela. Latem 1944 roku zostaje przeniesiony wraz ze swą jednostką na front inwazyjny, gdzie niemieckie związki pancerne mają zatrzymać ofensywę wojsk alianckich. Na własnej skórze, w bardzo dramatycznych okolicznościach, odczuwa coraz większą przewagę alianckiego lotnictwa. Po wyposażeniu jego kompanii w nowe czołgi – Tygrysy Królewskie – jako dowódca kompanii trafia na chwiejący się w posadach niemiecki front na Węgrzech. Na początku 1945 roku odnosi tam swoją piątą ranę; po pobycie w wielu lazaretach koniec wojny zastaje go w ojczyźnie.

Po wojnie Richard Freiherr von Rosen dosłużył się w nowej Bundeswehrze stopnia generała majora wojsk pancernych.

Ukończył m.in. elitarną francuską École Supérieure de Guerre w Paryżu. Był również oficerem Sztabu Generalnego (G3) przy Naczelnym Dowódcy alianckich wojsk lądowych (AFCENT, Fontainebleau) oraz attaché militarnym ambasady Niemieckiej Republiki Federalnej we Francji. W stan spoczynku przeszedł we wrześniu 1982 roku.

Jego jedyne w swoim rodzaju, szczegółowe wspomnienia z walk pancernych na Wschodzie i Zachodzie wzbogacone są licznymi fotografiami, w bardzo dużej części dotąd nigdy niepublikowanymi, pochodzącymi z zasobów dokumentalnych samego autora.

Połączeni przyjaźnią bohaterowie tworzą jeden z najodważniejszych powstańczych oddziałów. Stają się świadkami poświęcenia i bohaterstwa, ale także okrucieństwa, zdrady, wreszcie zbrodni. Uczą się miłości i poznają, czym jest nienawiść. Otrzymują od historii krwawą i brutalną lekcję dojrzewania.

Książka przedstawia wybrane akcje polskiego podziemia w okupowanej przez Niemców Warszawie i Krakowie, a także na ziemiach zagarniętych po 1939 roku przez ZSRR. Zostały w niej opisane zamachy, akcje likwidacyjne, akcje odbicia więźniów – niektóre nieznane lub wręcz zapomniane. Każda z tych historii nadaje się na scenariusz dobrego kina sensacyjnego…

Następna po Homo nobilis odsłona badań nad wzorami i wzorcami osobowymi, które w każdej epoce kształtują postawy i styl życia ludzi. Tym razem autorka na podstawie źródeł, głównie kronikarskich, analizuje sylwetkę wzorcowego wojownika i rycerza w średniowiecznej Polsce. Jakie powinien mieć cechy? Jakie umiejętności? Jak powinien postępować w walce i w życiu codziennym? Czego od niego wymagał władca, a czego rodzina? Przy okazji poszukiwania odpowiedzi na te pytania poznajemy barwną panoramę średniowiecznej Polski, a zwłaszcza życia jej elity.

W pierwszej wojnie światowej imię boskie i św. symbole chrześcijaństwa osiągnęły niebywałe dotychczas rozpowszechnienie ilościowe. W odróżnieniu od drugiej wojny, wszystkie narody powoływały się jeszcze na imię Boga, Jego wolę i pomoc. Sztandary wojsk rosyjskich głosiły: „S Bogom, za Caria i otieczestwo” (Z Bogiem, za cesarza i ojczyznę). Nie tylko sztandary, ale na klamrze każdego żołnierza nieprzyjacielskiego widniało: „Gott mit uns – Bóg z nami”. (Tylko te klamry utrzymały się też w drugiej wojnie...) Miliony krzyżów chrześcijańskich pokryły ziemię, przy tym panował zwyczaj, aby nawet na mogiłach poległych wrogów ustawiać znak krzyża, z godnym napisem. Poza nabożeństwami w świątyniach, dziesiątki tysięcy celebrowano pod gołym niebem w modłach polowych. Miliony poświęconych medalików, krzyżyków, świętych obrazków, szkaplerzy pokryło ciała żywych i poległych w bojach.
Prawosławny cesarz rosyjski, gdy wyjeżdżał do armii walczącej, to nie inaczej jak w asyście licznego duchowieństwa, w otoczeniu św. ikon cudotwórczych, osobiście wystając godzinami wszystkie długotrwałe nabożeństwa, które zabierały więcej czasu niż narady w sztabach.
Nie mogło być wątpliwości, że wtedy papież z Rzymu wzywał do pokoju: chrześcijan.

Książka w przestępny i niezwykle ciekawy sposób przedstawia całościowy obraz zmagań i losów Polaków w latach 1914–1918. Autor prezentuje losy milionów mieszkańców dawnej Rzeczypospolitej od dnia wybuchu I wojny światowej do 11 listopada 1918 roku, daty symbolicznej, gdy na froncie zachodnim doszło do zawieszenia broni i zakończenia wojny, a w Polsce do przekazania władzy wojskowej przez Radę Regencyjną Józefowi Piłsudskiemu.

 Fakty, przyroda i ludzie - książka Józefa Mackiewicza wydana przez londyńskie wydawnictwo Kontra w 1984. Stanowi zbiór opowiadań i reportaży opublikowanych przez Józefa Mackiewicza wcześniej w prasie emigracyjnej m.in. w "Wiadomościach" oraz prowadzonej przez jego brata - Stanisława Cata-Mackiewicza - gazecie "Lwów i Wilno". Doboru tekstów dokonał Tadeusz Kadency, przedmowę napisała Barbara Toporska, małżonka Józefa Mackiewicza.