Książki historyczne

Wojna stuletnia to historia najdłuższego i przełomowego konfliktu w dziejach średniowiecznej Europy, który był ostatnim aktem trzechsetletniej wojny rozpoczętej w czasach pięknej księżnej Eleonory Akwitańskiej. To regularnie wznawiane we Francji dzieło uchodzi za jedno z najwybitniejszych ujęć historii tej wojny, a właściwie serii wojen angielsko-francuskich o spadek po Kapetyngach, różniących się zarówno charakterem, jak i zasięgiem. Nie należy zapominać, że wojnie stuletniej, która była rozciągniętym w czasie zderzeniem dwóch potęg, towarzyszyły bunty we Flandrii, walki angielsko-szkockie, wojny o sukcesję w Bretanii i Kastylii, a także problemy z najemnikami, dla których wojaczka była jedynym źródłem zarobku.

Autor ukazuje, jak po obu stronach kanału La Manche, zwłaszcza w narodzie francuskim, omawiany konflikt stopniowo prowadził do odejścia od dziedzictwa epoki feudalnej i tworzenia nowożytnych struktur państwowych. Wojna, w której uczestniczyli wszyscy poddani – zarówno elita, jak i plebs – była wyrazem głębokich przemian społeczno-gospodarczych. Ogromny wpływ na podejście średniowiecznego człowieka do wojny i na sam przebieg konfliktu miały kryzysy gospodarcze, epidemie, powiązania polityczno-społeczne, narodziny świadomości narodowej, podział chrześcijaństwa między dwóch papieży, reforma Kościoła, skutki finansowego marnotrawstwa, konflikty interesów i rozgrywki między stronnictwami. Jean Favier wzbogaca swoją opowieść opisami, które przybliżają odczucia średniowiecznego człowieka, jego sposób życia, cierpienia, próby przetrwania wojennych zawirowań i dostosowania się do nowej sytuacji.

Uwagę przykuwa erudycyjna strona dzieła, plastyczny i z rozmachem odmalowany obraz militarnych, społecznych, gospodarczych i kulturowych aspektów konfliktu. Autor dowodzi, że historia wojny nie jest jedynie historią walk, lecz także opowieścią o ludziach, którzy byli – świadomymi lub nieświadomymi – uczestnikami tych samych wydarzeń. Na kartach książki odżywają zarówno słynni bohaterowie, jak Edward Czarny Książę, Bertrand du Guesclin, Henryk V oraz Joanna d’Arc, jak i mniej znani, a warci przybliżenia – Étienne Marcel, Pierre Cauchon czy John Talbot.

Jean Favier (1932–2014) – francuski historyk, mediewista, absolwent École nationale des chartes w Paryżu, długoletni dyrektor generalny Archives nationales de France (1975–1994), w latach 1994–1997 dyrektor Bibliotheque nationale de France, od 1985 roku członek Académie des inscriptions et belles-lettres, dyrektor studiów École pratique des Hautes Études i profesor uniwersytetów w Rouen i Paris-Sorbonne. Popularyzator epoki schyłkowego średniowiecza. W swoim dorobku ma również dzieła wykraczające poza ten okres historyczny. Polski odbiorca dotychczas miał okazję poznać jego niepospolity warsztat pisarski dzięki pracy Wielkie odkrycia od Aleksandra do Magellana, opublikowanej w 1996 roku.

Bitwa o Ukrainę… rozpoczyna wybór dokumentów operacyjnych wojny z bolszewicką Rosją z pierwszej połowy 1920 r. Praca zawiera szersze spektrum materiałów mających charakter nie tylko operacyjny, ale także policyjno-strategiczny.

Pierwsza na rynku polskim książka, opisująca w tak dokładny i wnikliwy sposób przebieg procesu templariuszy.

To rodzaj drobiazgowej i zarazem szczegółowej kroniki procesu, spisanej na podstawie archiwalnych tekstów, listów (król Francji, królewscy zausznicy, papież, szlachta, członkowie zakonu), relacji z pierwszej ręki oraz protokołów z przesłuchań. Demurger nakreśla dotychczasowe podejście historyków do tekstów źródłowych dotyczących procesu. Zwraca uwagę na to, że wielu templariuszy stawiło się przed komisją papieską z własnej woli, wielu stanęło w obronie zakonu, część złożyła komisji wspólne stanowisko w formie memoriału.

Oto całkowicie nowe spojrzenie na rozwój potęgi zakonu templariuszy i historię ich upadku. W roku wypędzenia templariuszy z Jerozolimy przez Saladyna dawno nie pamiętano już o zwycięskiej pierwszej krucjacie. Sto lat później, po wygnaniu z Ziemi Świętej ostatniego Franka i zrównaniu Akki z ziemią, okryci hańbą wojowniczy rycerze oczekiwali tragicznego końca.

Dzieje Polski za Piastów to barwna panorama kształtowania się polskiej państwowości od jej zarania po wiek XIV, uzupełniona wątkami z historii krajów ościennych. Książka ukazuje powstanie i rozwój młodego państwa polskiego ze szczególnym uwzględnieniem cywilizacyjnej roli Polski i jej miejsca w Europie między Wschodem a Zachodem.

 Feliks Koneczny wychodząc z założenia, iż refleksja nad dziejami ojczystymi, do jakiej zaprasza czytelników, wzbudzi w nich poczucie dumy narodowej – podjął trud ukazania swym współrodakom korzeni rodzimej tożsamości państwowej i historii jej krzepnięcia w czasach piastowskich. Wciąż zadziwia nas rozmach, z jakim autor odmalował życie poszczególnych warstw społecznych ówczesnej Polski, jednocześnie nie tracąc z oczu politycznych niuansów i zwrotów dyplomatycznych splatających interes narodowy z losami Europy.

Jak to się stało, że w czasach zdominowanych przez mężczyzn możni zgodzili się, aby na tronie Piastów zasiadła kobieta? W dodatku kobieta, której władza formalnie nie różniła się od zasięgu władzy królów?

Chociaż legendy uczyniły Jadwigę Andegaweńską jedną z najbardziej rozpoznawalnych kobiet u władzy, w istocie nie miała ona sprzyjających okazji, by się wykazać – zmarła młodo, w wieku około dwudziestu sześciu lat. Więcej zamieszania na scenie politycznej wywołały niesłusznie pozostające w jej cieniu przodkinie z dynastii Piastów – święte i tygrysice, bohaterki i intrygantki, waleczne matki i żony, skandalistki i domniemane trucicielki, które nigdy nie otrzymały tytułu przysługującego królom.

Pomijając starania ojca Jadwigi, Ludwika Węgierskiego, który nie miał męskiego dziedzica, do jej sukcesu w dużej mierze przyczyniły się pokolenia wspomnianych kobiet, sprawujących lub starających się sprawować rządy w okresie rozbicia dzielnicowego (1138–1320). To ich działania, nawet jeśli nie były one oficjalnymi władczyniami i „tylko” wspierały swoich mężów w walce o władzę lub sprawowały rządy opiekuńcze w imieniu małoletnich synów, wpływały na zmianę mentalności kilku pokoleń mężczyzn i pośrednio utorowały Jadwidze drogę do tytułu króla.

Opowieść o złocie, wojnie i miłości. O niezdrowej fascynacji i dziwnych przypadkach.

Kiedy przenikliwy dźwięk kościelnych dzwonów obwieścił poddanym śmierć księcia Bolesława Krzywoustego, w Polsce nastały czasy, o których średniowieczni kronikarze pisali, że „Chrystus i jego święci spali”. Krążące po ówczesnej Europie widmo wielkiego bezkrólewia budziło uzasadnioną trwogę, zwiastując nadejście ery bezprawia i chaosu.

Dzieje Polski doby rozbicia dzielnicowego to historia skłóconej rodziny. Piastowscy epigoni, synowie i wnukowie tych, którzy pamiętali jeszcze zjednoczone królestwo, rzucili się sobie do gardeł. Książęta wydzierali sobie ziemię ojców, synowie występowali przeciw rodzicom, bracia przeciw braciom, wygnani seniorowie rodu z kolei skazani zostali po Europie jako szukający sławy rycerze. Początek wszystkiemu dała zaś braterska waśń zakończona zbrodnią. Dawny królewski ród Piastów rozpadł się na wrogie sobie klany, przy czym każdy z nich rozgrywał własną partię szachów. Przekonani o swojej wyższości Piastowie wielkopolscy; pragmatyczni, ale snujący dalekosiężne plany Piastowie śląscy oraz ambitni, a zarazem nieprzewidywalni Piastowie kujawscy. Wszyscy oni przez niemal dwa stulecia wszczynali niszczycielskie wojny, zdradzali przyjaciół i podawali rękę wrogom, nie cofając się przed niczym.

Taka właśnie, czarna legenda rozbicia dzielnicowego to jednak tylko połowa prawdy. W istocie było ono przełomowym momentem w naszych dziejach, wymagający zresztą gruntownej rewizji. Właśnie wtedy pojawiają się bowiem idee patriae – ojczyzny, i rei publicae – rzeczy pospolitej. Polska przestaje być prywatną własnością Piastów, którzy wypuszczonego z rąk steru władzy nigdy już nie odzyskali. Historia o tym, kto i jak im go odebrał, również będzie ważną częścią tej opowieści.

Książka zabiera czytelnika za kulisy XIII–wiecznej polityki, pokazuje tajniki i narzędzia sprawowania władzy: od brutalnej siły, poprzez relikwie męczenników, klątwy, zafałszowane kroniki, na zrabowanych koronach kończąc. Przy okazji na światło dzienne wydobyci zostają pozostający dotąd w cieniu mniej znani uczestnicy walki o tron: Kościół i jego biskupi, komesowie i dostojnicy z możnych rodów, papiescy legaci i inkwizytorzy, rosnące w siłę miasta oraz pozbawione pana rycerstwo, rozbójnicy i renegaci. Wszystko to mieszało się w polskim tyglu, a ogień pod nim wciąż podsycali czescy Przemyślidzi, niemieccy cesarze, ruscy kniaziowie, a nawet mongolscy koczownicy.

Na kartach książki ożywają również nigdy nie zrealizowane scenariusze wydarzeń, które mogły pchnąć historię Polski na inne tory. Pojawiają się sceny koronacji Bolesława Krzywoustego na króla, Henryka Pobożnego triumfującego w bitwie pod Legnicą, Wacława III uchodzącego sztyletom zamachowców i dającego nowe życie unii polsko–czeskiej. Jest to zarazem próba odpowiedzi na dręczące nas do dziś pytania o możliwość uniknięcia rozbicia dzielnicowego, szans zjednoczenia królestwa przez Piastów śląskich oraz możliwości upadku dynastii i dalszych losów Polski uwikłanej w odwieczny wybór między modernizacyjnym marszem na Zachód a obawą przed utratą własnej tożsamości.

Tomasz Targański – historyk, dziennikarz, autor artykułów o tematyce historycznej i popularnonaukowej oraz licznych wywiadów. Współpracuje m.in. z „Polityką”, „Tygodnikiem Powszechnym” oraz „Newsweekiem”. Publikował również w „Dzienniku Gazecie Prawnej” i „Nowej Europie Wschodniej”. Studiował historię i dziennikarstwo na Uniwersytecie Wrocławskim. W swoich artykułach reinterpretuje znane wydarzenia historyczne, poszukując aktualnych odniesień i nowych punktów widzenia.

Utworzenie zakonów o religijno-militarnym, a więc nowatorskim jak na tamte czasy charakterze, było odpowiedzią średniowiecznego chrześcijaństwa na wyzwania i trudności, z jakimi przyszło mu się zmierzyć nie tylko w Ziemi Świętej w czasach wypraw krzyżowych, ale także na Półwyspie Iberyjskim w okresie rekonkwisty i na terenach nadbałtyckich w czasie chrystianizacji pogańskich plemion. Stworzenie nowego bytu, mnicha-rycerza, odzianego w zbroję z żelaza i wiary, wyposażyło średniowieczny Kościół w armię żołnierzy wiernie wypełniających zadania obrony chrześcijaństwa i wcielających w życie idee walki z „niewiernymi”. Zakony rycerskie, łączące modlitwę i kontemplację z niesieniem pomocy pielgrzymom, ubogim i chorym oraz z działaniami zbrojnymi w obronie chrześcijaństwa były skrojone na miarę swoich czasów. Do ich niebywałego rozwoju przyczyniły się wyprawy krzyżowe, rekonkwista i chrystianizacja terenów nadbałtyckich. Z czasem zakony wyzbyły się militarnych prerogatyw, stanowiących o ich oryginalności, aby dostosować się do nowych warunków, porzuciły walkę zbrojną, powracając do swej pierwotnej działalności, czyli niesienia pomocy potrzebującym.

Alain Demurger – francuski historyk, mediewista, emerytowany wykładowca historii średniowiecznej na Université de Paris I Panthéon-Sorbonne. Zajmuje się historią późnośredniowiecznej Francji, zwłaszcza historią zakonów rycerskich i wypraw krzyżowych. We Francji zyskał sobie miano „specjalisty od templariuszy”.

Lwowskie Orlęta są otoczone wspaniałą legendą. Swym bohaterskim czynem stworzyły mit o zgodnym współdziałaniu Polaków w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa. Oprócz opisu krwawych zmagań Orląt, żołnierzy i oficerów, Autor przedstawia losy ludzi, którzy po dramatycznej obronie Lwowa nie mogli w nim pozostać. Sugeruje też, aby odwiedzający Lwowski Panteon z czcią pochylili głowy pośród rzędów tamtejszych krzyży.

Książka poświęcona historycznym władcom Polski, których poczet zapoczątkował Mieszko I. Wśród nich znalazło się miejsce dla Bolesława Zapomnianego (Okrutnego), którego istnienie przez wielu badaczy jest kwestionowane. Wspomniani zostali też carowie moskiewscy, Aleksander I i Mikołaj I, koronowani również na polskich królów. Książęta dzielnicowi zostali opisani na tle konfliktów zbrojnych oraz towarzyszących im procesów politycznych i społecznych.

Dzieje Rosji od jej prapoczątków aż do schyłku XX stulecia.

Autor koncentruje się wyłącznie na systemie specyficznego, zbrodniczego kształtowania i sprawowania władzy od jej zarania. Pragnie wykazać, że system komunistyczny był logicznym następstwem represyjnej polityki książąt i carów nie tylko wobec poddanych, ale i najbliższych.

„Uczciwość Rosjanina kończy się tam, gdzie zaczyna się interes Imperium”

Opisywana przez Zofię Kossak II Pielgrzymka Narodowa miała miejsce w dniach 24 II–26 III 1933 r. Grupa pątników liczyła 101 osób, a jej duchowym opiekunem był pierwszy biskup częstochowski, wspominany często na łamach książki – Teodor Kubina. Uczestnikiem pielgrzymki był także przyjaciel Autorki ks. dr Antoni Marchewka, wieloletni redaktor kwartalnika „Niedziela”. W gronie 41 uczestniczących w pielgrzymce księży znalazło się dwóch przyszłych męczenników z Dachau, beatyfikowanych w 1999 r. – ks. Emil Szramek i ks. Michał Woźniak.

Napisana z rozmachem i ogromną erudycją książka, będąca wynikiem wielu lat podróży i poszukiwań przedstawia historię młodej polskiej królowej Jadwigi Andegaweńskiej, historię, tym ciekawszą, że widzianą oczami Amerykanki zafascynowanej Polską i polskością.

Jadwiga Andegaweńska – król-kobieta na polskim tronie – otworzyła swoim panowaniem nową epokę w dziejach Polski. Mimo że żyła krótko, szczególnie mocno wpłynęła na dalsze losy królestwa, którym władała stając się symbolem narodowych aspiracji i źródłem dumy. To opowieść ważna dla polskich dziejów, ale także interesująca jako historia wielkiej miłości i wielkiego poświęcenia.

Piękny, wzruszający, miejscami smutny i pełen grozy — a jednocześnie jasny i zrozumiały nie tylko dla dorosłego, ale również dla młodego czytelnika — sposób przedstawienia tak trudnych losów Polaków sprawia, że opowieść ta zapadnie głęboko w serce i pamięć każdego, kto po nią sięgnie.

„Choć udręką było mieszkanie niedaleko ruin własnej posiadłości i związane z tym bolesne wspomnienia, to rodzina nie zamierzała rozstawać się z ojcowizną. Dopiero na skutek świętokradczego występku syna, pani Turska podjęła decyzję o opuszczeniu rodzinnej ziemi i wyjeździe do Polski. Uzmysłowiła sobie, że Ojczyzna to coś więcej niż ziemia rodzinna, to wspólnota wierzeń, historii, tradycji, która pozwala na wychowanie potomstwa na wolnych obywateli w oparciu o wyznawane wartości”. (Z Posłowia)

Ilustracje: Kazimierz Wasilewski

"Obozy pogardy" to wstrząsające studium okrucieństwa, w którym opisano losy Polaków zesłanych do obozów pracy na terytorium naszego kraju. Przebywali w nich niepełnoletni, starcy, kobiety w ciąży, matki z niemowlętami...

Wspomnienia wojenne 1918–1920 Tadeusza Kossaka, ojca Zofii Kossak, są barwnym zapisem dramatycznych zmagań o niepodległość Polski na froncie wschodnim. Wybitny dowódca przenosi nas w swych wspomnieniach na pole walki z bolszewikami, kreśląc wspaniały fresk blasków i cieni ułańskiego życia.

W publikacji znajdujemy szeroką panoramę epoki: spojrzenie ziemianina, przedstawiciela inteligencji, doskonale zaznajomionego z prądami artystycznymi i ideowymi, a zarazem znakomitego oficera, na kwestie społeczne, gospodarcze, polityczne, religijne, narodowościowe i nade wszystko na problematykę wojskową, zwłaszcza w kontekście znaczenia kawalerii.

wstęp dr Andrzej Gładysz, Pracownia Wojskowo-Historyczna Instytut Historii KUL

Władysław Łokietek – dla jednych niezłomny, dla innych nikczemny. Czy człowiek dwukrotnie obłożony klątwą kościelną, zamieszany w skrytobójcze śmierci swoich przeciwników, łamiący wszelkie przysięgi i porozumienia, nieudolny w zarządzaniu krajem i prowadzeniu wojen, kierujący się we wszystkich swoich działaniach emocjami, a nie rozwagą, powinien dojść do najwyższych zaszczytów, z koroną królewską włącznie? Okazuje się, że trzeba tylko bardzo chcieć, trafić na swój czas i wyznawać zasadę, że zwycięzców się nie sądzi. Takim właśnie człowiekiem był Władysław Łokietek, najbardziej kontrowersyjny z polskich królów.

Zbiór opowiadań dla młodzieży o ostatnich miesiącach wolności, obronie Warszawy, okupacji, Powstaniu, popowstaniowej tułaczce. Historie napisane są na podstawie przeżyć ówczesnych dzieci. Opowieść o małym, ale wielkim bohaterstwie młodych warszawiaków.

To pierwsze polsko-łacińskie wydanie napisanej w 1926 r. w języku łacińskim pracy o. Jacka Woronieckiego Quaestio disputata de natione et statu civili. Nowatorską i w sposób oryginalny poprowadzoną refleksję nad narodem o. Woronieckiego uzupełnia w aneksie jego odpowiedź na międzynarodową ankietę o stosunku nacjonalizmu do katolicyzmu ogłoszoną przez Maurycego Voussard. O. Woroniecki wskazuje na doniosłą rolę narodu w rozwoju moralnym każdej osoby przeciwstawiając się jednocześnie teoriom egoizmu narodowego. Naród, jako pewna „obyczajowa więź" pomiędzy jego członkami, ma za zadanie usprawniać człowieka do wyboru dobra moralnego. Kwestia o narodzie składa się z siedmiu artykułów, w których dyskutowane są: problem różnicy pomiędzy narodem a państwem, problem celu narodu i państwa, naturalnego pochodzenia narodu i państwa, obowiązywania praw moralnych w życiu jednostki oraz państwa i narodu, wyższości narodu wobec państwa, problem hierarchii miłości wobec rodaków
i współobywateli oraz zagadnienie państwa narodowego. Prezentowana praca O narodzie i państwie wprowadza nas w scholastyczną tradycję dyskutowania podyktowanego gorącym pragnieniem dotarcia do prawdy, uniknięcia poznawczych błędów i ich skutków.