Myśl polityczna

DMOWSKI WYCHOWAWCA I INNE to pakiet trzech tytułów Jana Rembielińskiego. Pierwsza broszura nosi tytuł DMOWSKI-WYCHOWAWCA, została ona wydana w styczniu 1939 roku wkrótce po śmierci Romana Dmowskiego. Mimo, że w tym samym czasie ukazało się wiele wspomnień dotyczących przywódcy Obozu Narodowego tekst Rembielińskiego jest wyjątkowy, ponieważ jest relacją z pierwszej ręki. Drugi tytuł W ROCZNICĘ ZWYCIĘSTWA został wydany pierwotnie w roku 1929 i dotyczy kwestii odbudowania Polski po uzyskaniu niepodległości. Trzeci tekst DNIEPR I WISŁA z 1930 roku jest lekturą o “Cudzie nad Wisłą”. Oddaję w Twoje ręce Czytelniku zestaw niezwykły – trzy broszury wprost ze źródła, byś mógł z ich pomocą spojrzeć na tą część historii bez propagandy mediów, wybiórczych filmów czy narzuconych interpretacji.

Książka Duch Europy jest tylko zaczątkiem dzieła, którego Roman Dmowski nie zdążył ukończyć.

Jest to pięć fragmentów, w których autor starał się wytłumaczyć kryzysy polityczne i moralne w Europie. Dmowski w naukowy sposób nakreślił zależności między wzlotami i upadkami cywilizacji europejskiej a jej historią.

Pierwszy fragment jest jednocześnie wstępem i najpóźniej opublikowanym dziełem już po śmierci Romana Dmowskiego (1939 – Naród w walce). Cztery pozostałe części są to artykuły z miesięcznika „Polityka Narodowa”, z czterech różnych wydań z 1938 roku. Wszystkie pięć artykułów ukazywały się także jako literatura „podziemna” w socjalistycznej Polsce, wydawane były w małych nakładach, dostępne dla wąskiego grona i ukrywane przed ówczesną cenzurą.

Jest rok 1926. W formie zebranych w jedną broszurę tekstów wychodzi Kwestia robotnicza wczoraj i dziś Romana Dmowskiego. Jest to wynik silnych potrzeb społeczeństwa na podjęcie sprawy gospodarczych kryzysów. W Rzeczypospolitej nie cichną dysputy na temat spadku walut, ogromnego bezrobocia na Zachodzie, bankructw i zastoju na rynku zagranicznym. Ludzie są niespokojni. Pamięć po I wojnie światowej jest świeża i zamiast spokoju społeczeństwo polskie jest zmuszone oglądać kryzys powojenny. Ten kryzys nie będzie chwilowy, możliwy do przetrzymania. Jest to masowa likwidacja miejsc pracy, upadający przemysł i liczne bankructwa. Te zmiany powodują, że trzeba się przyjrzeć polskiemu robotnikowi.

Nigdy jeszcze polska polityka nie była tak destrukcyjna, a zarazem tak jałowa. A wraz z polityką – debata publiczna.

Mam wrażenie, że książka napisana kilka lat temu stała się jeszcze bardziej aktualna. Przeniesienie polityki w sferę symboli, oparcie jej o różnice kulturowe i spór tożsamościowy, gdzie nie ma mowy o żadnym kompromisie, sprowadzenie całej polityki polskiej do kwestii, czyja będzie Polska, zamiast jaka będzie – to trucizna, która może nas po raz kolejny pozbawić państwa i podmiotowości w międzynarodowej grze.

NASZ PATRIOTYZM został wydany w 1893 roku i jest broszurą prezentującą program dopiero co utworzonej Ligi Narodów. Zawiera silną krytykę polityki rosyjskiej wobec narodu polskiego. Dmowski podaje przykłady tępienia polskości przez Rosję (min usuwanie języka polskiego z urzędów i tępienie katolicyzmu) i stawia sobie za zadanie obudzić świadomość Polaków.

NASZ PATRIOTYZM jest bardzo ważnym dziełem w kontekście historycznym. Zadaje kłam twierdzeniom, że Roman Dmowski był rusofilem i ksenofobem. Jego idea była wypełniona ochroną i walką o Polskę w formie “Polacy dla Polski”.

Książka Separatyzm Żydów i jego źródła jest nowym wydaniem broszury opublikowanej w 1909 roku.

Dmowski bez emocji, uprzedzeń i w sposób rzeczowy porusza kwestię separatyzmu Żydów. Przedstawia w broszurze swoje polityczne refleksje co do znaczenia „żywioły żydowskiego” dla Rzeczpospolitej, w oparciu o gruntowną wiedzę z zakresu historii, polityki i ekonomii. Jest to pozycja poruszająca delikatny i obecnie często uważany za kontrowersyjny temat roli i wpływów Żydów w XIX wieku na ziemiach polskich. Pozycja porusza także temat sytuacji Polaków będących pod zaborami wrogich państw.

Książka autorstwa Stanisława Thugutta, który od 1929 roku zasiadał w zarządzie Towarzystwa Kooperatystów, opublikowana w 1934, jest owocem wieloletniego zaangażowania autora w propagowanie spółdzielczości. Ten czołowy polityk ruchu ludowego, publicysta oraz działacz spółdzielczy widział w idei kooperatyw, oraz spółdzielni sprawiedliwszą formę życia gospodarczego niż kapitalizm, a także oddolne i masowe zaangażowanie obywateli w życie publiczne. Treść publikacji omawia źródła, powstanie, rozwój oraz stosunki społeczne w ramach spółdzielczości, która jest ciągle aktualną alternatywą społeczno-ekonomiczną.

Każdy, kto szuka alternatyw wobec obecnie panujących warunków społeczno-ekonomicznych musi natknąć się na ideę spółdzielczości. Jest ona bez wątpienia zapomnianą, a jeśli już kojarzoną współcześnie, to głównie z wypaczonymi formami spółdzielczości jak np. spółdzielnie mieszkaniowe na osiedlach wybudowanych w czasach PRL.

Czy jednak spółdzielnie odeszły do lamusa i ich rola w historii stosunków gospodarczych oraz życiu codziennym się wyczerpała? Książka S. Thugutta wnikliwie, ale przystępnie opisująca dzieje idei spółdzielczej, jej prastare korzenie, a także przykłady jej zastosowań na przestrzeni czasu, przeczy skreśleniu spółdzielczości oraz kooperatyw jako wspólnotowego, a przy tym skutecznego, rozwiązania wielu problemów i niesprawiedliwości kapitalizmu.

Książka autorstwa Michała Grajka, który od młodości jako polski górnik pracujący na emigracji w Niemczech angażował się w ruch narodowo-związkowy, jest głosem świadomego pracownika, który rozważa zagadnienie płacy na przestrzeni dziejów, a także w świetle dokumentów i społecznej nauki kościoła katolickiego. Autor pracy dowodzi, że każda epoka ma swoją kwestię socjalną i w każdym momencie historii występuje spór o godne wynagrodzenie pracownika. Wskazuje on na łamach publikacji, że już od czasów starożytności mamy do czynienia z niesprawiedliwością społeczną i istnieniem stojących do niej w opozycji ruchów proletariackich.

Odnosząc się do idei liberalnych i marksistowskich, autor krytykuje ich materialistyczne podejście, stawiając jako alternatywę społeczną myśl chrześcijańską. W jego odczuciu liberalizm i marksizm nie realizują najważniejszej z punktu widzenia pracowników kwestii godnej płacy, a która ma swoje ważne miejsce np. w dokumentach papieskich dot. zagadnienia robotniczego. Praca tego wybitnego związkowca reinterpretuje 7. Przykazanie, które pierwotnie miało przypominać biednym, by nie naruszali mienia bogatych. Według autora powinno ono także być wskazaniem moralnym dla bogatych, aby nie przywłaszczali sobie nadmiernej wysokości dóbr doczesnych.

Rozdziały książki:

I. Ważne zagadnienie społeczne.

II. Różnice stanowe w starożytnej Grecji.

III. Wpływy kapitalistyczne w państwie rzymskim.

IV. Przemiany w starożytnym państwie żydowskim.

V. Życie bogatych kosztem biednych.

VI. Coraz większy rozkład rozdzielający ludzi na dwa obozy.

VII. Walka o sprawiedliwy wymiar wynagrodzenia.

VIII. Warstwa robotnicza domaga się współdziałania kapitału z pracą.

IX. Niedorzeczne wskazania uczonych.

X. Utopijny program dążeń socjalistycznych.

XI. Chrześcijańskie zasady pracy i płacy.

XII. Ważne wskazania encykliki papieskiej.

XIII. Prawdziwe wynagrodzenie za pracę.

Zagadnienie rządu jest broszurą napisaną przez Romana Dmowskiego i wydaną w Warszawie w 1927 roku. Dmowski nakreślił w niej upadek moralności krajów zachodnich w odwołaniu do haseł rewolucji francuskiej, których nie udało się w pierwotnym zamierzeniu osiągnąć (“Zbankrutowała zasada praw jednostki, tak pojęta, jak ją pojęła rewolucja francuska”).

Zagadnienie rządu jest także pierwszym zeszytem Obozu Wielkiej Polski, na którego czele stał Roman Dmowski (obwołany tytułem Wielkiego Oboźnego). Autor odwołuje się do poczucia odpowiedzialności za państwo i poczucia narodowości, które może scalić ludzi w jednym celu, Prezentowane wydanie jest przedrukiem drugim i dopełnionym