Teoria narodu - Adam Doboszyński

Broszurę pt: ''Teoria Narodu'' Doboszyński wydał drukiem po kilkuletnim pobycie w Wielkiej Brytanii, w roku 1943, już pod koniec rozstrzygniętej wojny. Pierwotnie broszura nosiła tytuł ''Wielki Naród cz. II'' jako kontynuacja artykułu wydanego również w Szkocji w 1941r pt. ''Wielki Naród''.

W tamtym okresie Anglosasi zastanawiali się nad nowym porządkiem w powojennej Europie. Wśród emigracji z różnych krajów powstawały najprzeróżniejsze wizje, plany nowej Środkowej Europy, nowych granic, unii miedzy krajami itp. Niektóre były utopijne, inne bardziej realne. Doboszyński zaprezentował swój pogląd na unię narodów ''międzymorza'' w ''Teorii Narodu''. Napisał ją po dokładnym zapoznaniu się ze studiami Anglików nad narodami, nacjonalizmami i ich patologiami w Europie Środkowowschodniej. Jako jeden z niewielu ludzi z Europy Środkowej zapoznał się z tymi badaniami. Anglicy w tym okresie żywo się interesowali problemami tego regionu. Byli jednym z państw, które miało najwięcej do powiedzenia o nowym, powojennym kształcie świata, tego regionu i nowych granicach. Doboszyński cytuje głównie angielską pracę ''Nacjonalism''.

Poglądy zaprezentowane przez Doboszyńskiego w tej broszurze są wyjątkowe i całkiem samodzielne. Różnią się od poglądów reprezentowanych przez Obóz Narodowy w całym okresie jego istnienia. Doboszyński postuluje przedkładanie interesów wielkonarodowych ponad interesami etnicznymi. Podział wynika z podziału samego nacjonalizmu zaprezentowanego w artykule ''Dwie płaszczyzny nacjonalizmu'' wydanego po raz pierwszy w 1946r w Monachium w piśmie ''Universum''. Uważa, że pojęcie ''nacjonalizm'' nie jest konkretne, zbyt ogólne i nie do zastosowania w praktycznych rozważaniach. Dzieli nacjonalizmy na dwie grupy: nacjonalizm wyższy (wielkonarodowy) i niższy (etniczny). 

fragment tekstu ''Idea wielkiego narodu - Myśl polityczna Doboszyńskiego'', Karol Wołek