Europa 1939-1945 Kto wspierał Hitlera, a kto z nim walczył - Ewa Kurek

Wszystkie opisane w książce zdarzenia wydarzyły się naprawdę. Polską osadę Chrobrów na Wołyniu spalili Ukraińcy z UPA. Polaków z Chrobrowa ocalił Ukrainiec Siańko Klepiec, który za Polaków oddał życie. Nazwiska niektórych mieszkańców Chrobrowa, rzeźbiarzy ASP i nauczycielki lubelskiego Technikum Kolejowego są prawdziwe. Zbieżność nazwisk pozostałych osób przypadkowa.

Bohaterka książki, Maria Byrska z domu Wilczewska, w kwietniu 1940 roku wraz z rocznym synem została przez Sowietów wywieziona do Kazachstanu. Uciekła. Wspomagana bezinteresowną ludzką dobrocią, już w końcu 1940 roku powróciła do Polski. Książka napisana jest na podstawie relacji bohaterki, nagranej na taśmie magnetofonowej.

Książka po raz pierwszy została wydana przez „Editions Spotkania” w Paryżu w 1985 roku. W latach 1986-1989 miała kilka podziemnych wydań w Polsce. Ze względu na sytuację polityczną w Polsce, wydanie paryskie i wydania podziemne Ewa Kurek opublikowała pod nazwiskiem Marii Byrskiej.

Ewa Kurek dokonała wszechstronnych badań, a każde ważkie stwierdzenie poparte jest licznymi źródłami, w tym relacjami świadków i cytatami z dziennika Emanuela Ringelbluma. Autorka ujęła zagadnienia z kilku równoprawnych punktów widzenia, co daje Czytelnikowi możliwość zorientowania się w złożoności ówczesnego koszmaru i szansę zrozumienia różnych ludzkich postaw – tak Żydów, jak i Polaków – wobec Holokaustu.

Dużej odwagi wymaga dzisiaj próba sięgnięcia do suchego i pozbawionego emocji opisu wzajemnych relacji pomiędzy Polakami i Żydami. Autorka pokazuje wzajemne miłości i niechęci bez kokieterii, nie boi się trudnych rozmów. W książce są relacje o Polakach dobrych i złych, ale też o dobrych i złych Żydach. (Aleksander Rozenfeld "Kurier Lubelski")
Ewa Kurek - doktor historii, absolwent KULu, autorka wielu książek z historii najnowszej, zwłaszcza okresu drugiej wojny.